ασθενείς, γιατρούς και άτομα φυσιολογικά κατά τα άλλα, αλλά με
αρρυθμία. Από τα φαρμακολογικά, κυρίως, εργαστήρια ξεκίνησε ένας
αγώνας δρόμου για την ανεύρεση ή εφεύρεση αντιαρρυθμικών φαρμάκων. Και
βρέθηκαν πολλά. Και χρησιμοποιήθηκαν πολλά. Σε εκατοντάδες χιλιάδες
ασθενείς παγκοσμίως. Πάντα όμως υπήρχε το ερώτημα: Ποιο είναι το
καλύτερο αντιαρρυθμικό φάρμακο για την πρόληψη της αντίστοιχης
αρρυθμίας; Γιατί δεν είναι όλες οι καρδιακές αρρυθμίες της ίδιας
αιτιολογίας, της ίδιας προέλευσης και της ίδιας προγνωστικής σημασίας
από άποψη επιπλοκών και το κυριότερο από άποψη επιβίωσης.
Πριν από έξι χρόνια περίπου τελείωσε η μεγαλύτερη μελέτη που έχει
γίνει ποτέ για τα αντιαρρυθμικά φάρμακα, η οποία κόστισε δεκάδες
εκατομμύρια δολάρια στο αμερικανικό Δημόσιο. Εγινε σε πολλά
πανεπιστημιακά νοσοκομεία συγχρόνως, με διπλό «τυφλό» τρόπο: ούτε ο
ασθενής ούτε ο γιατρός του ήξερε τι φάρμακο παίρνει ο μετέχων ή η
μετέχουσα στη μελέτη. Κάθε χάπι και κάθε κάψουλα είχαν αναγραμμένο
έναν κωδικό αριθμό. Μόνο ο κεντρικός υπολογιστής του Εθνικού
Ινστιτούτου Καρδιολογίας (ΝΙΗ) ήξερε την αντιστοιχία κωδικού αριθμού
και φαρμάκου. Υπήρχε και σκέλος με placebo, δηλαδή η κάψουλα περιείχε
ανενεργό ουσία, αλευράκι, με κωδικοποιημένο πάλι αριθμό ώστε να μην
ξέρει κανένας τίποτε. Η μελέτη ονομάστηκε CAST (από τα αρχικά των
λέξεων Cardiac Arrhythmia Suppression Trial).
Η παρακολούθηση των ασθενών ήταν συχνή, με κλινική εξέταση, βιοχημικές
αναλύσεις, ηλεκτροκαρδιογράφημα και ηλεκτροκαρδιογράφημα συνεχούς
καταγραφής σε κασέτα. Οι ασθενείς που μετείχαν είχαν όλοι στεφανιαία
νόσο (στενώσεις των στεφανιαίων αρτηριών της καρδιάς) και είχαν
υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Οσο προχωρούσαν οι μήνες και τα
χρόνια της μελέτης η αγωνία κορυφωνόταν. Ποιο, επιτέλους, ύστερα από
τα τόσα αντιαρρυθμικά φάρμακα είναι το αποτελεσματικότερο και το
ασφαλέστερο; Τα αποτελέσματα κάθε κλινικής εξέτασης των δεκάδων
χιλιάδων ασθενών της μελέτης CAST, πώς πάνε κλινικά καθώς και τα
ηλεκτροκαρδιογραφήματά τους εισάγονταν ηλεκτρονικά στον κεντρικό
υπολογιστή στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας.
Επιτροπή καρδιολόγων παρακολουθούσε συνεχώς τα εισερχόμενα στον
κεντρικό υπολογιστή και την αντιστοιχία των στοιχείων κατά
αντιαρρυθμικό φάρμακο. Κάτι το φοβερό συνέβαινε. Απρόσμενο και
τραγικό. Η Επιτροπή Δεοντολογίας και Ηθικής ειδοποιήθηκε και συνήλθε
επειγόντως. Οποία συμφορά! Ο αριθμός αιφνίδιων καρδιακών θανάτων στους
ασθενείς που έπαιρναν αντιαρρυθμικά φάρμακα ήταν κατά πολλές φορές
μεγαλύτερος από τον αριθμό των ασθενών που δεν έπαιρναν αντιαρρυθμικά.
Τα υπό μελέτη αντιαρρυθμικά φάρμακα όχι μόνο δεν κατέστελλαν τις
αρρυθμίες αλλά προκαλούσαν αιφνίδιο θάνατο από κοιλιακή ταχυκαρδία και
μαρμαρυγή των κοιλιών (της καρδιάς).
Η μελέτη σταμάτησε ευθύς. Και δημοσιεύθηκε σε έγκριτα επιστημονικά
περιοδικά τάχιστα. Κάθε γιατρός ενημερώθηκε επανειλημμένως με
επιστολή. Επεσε βαρύ πέπλο. Ο ενθουσιασμός για τη χρήση αντιαρρυθμικών
κατέρρευσε. Καμία σοβαρή φαρμακευτική εταιρεία δεν ήθελε να επενδύσει
για νέα μελέτη στα αντιαρρυθμικά φάρμακα. Φαρμακευτικά οι αρρυθμίες
ορφάνεψαν.
Υστερα από χρόνια σιγής για την αντιαρρυθμική φαρμακοθεραπεία
δημοσιεύθηκε μια σημαντική μελέτη1που δείχνει ότι το ψάρι, η
ψαροφαγία, έχει σημαντικές αντιαρρυθμικές ιδιότητες. Η μελέτη έγινε
στην πόλη Σιάτλ της αμερικανικής πολιτείας Ουάσιγκτον, στον Βόρειο
Ειρηνικό καμία σχέση με την πρωτεύουσα των ΗΠΑ. Μελετήθηκαν τα
διαιτολόγια και γενικά η διατροφή 334 ατόμων που έπαθαν καρδιακή
ανακοπή συνεπεία κοιλιακής ταχυκαρδίας ή μαρμαρυγής των κοιλιών. Οι
περισσότεροι από τους ασθενείς αυτούς δεν επέζησαν. Σημειωτέον ότι
είναι διεθνώς γνωστό πως, αν είναι να πάθει κανείς ανακοπή της
καρδιάς, καλύτερα να βρίσκεται στο Σιάτλ από οποιαδήποτε άλλη περιοχή
της Γης. Εκεί όλος ο πληθυσμός της πόλης, παιδιά του σχολείου,
φοιτητές, πρόσκοποι, εργάτες, υπάλληλοι γραφείων, εστιατορίων,
θεάτρων, αστυνομικοί, πυροσβέστες, οδοκαθαριστές, κηπουροί, έμποροι,
δάσκαλοι, μηχανικοί, γιατροί, νοικοκυρές, ιερωμένοι ξέρουν να κάνουν
σωστά Καρδιοπνευμονική Ανάνηψη CPR κατά σύντμηση, από το Cardio
Pulmonary Rescucitation. Οχι μόνο ξέρουν όλοι οι πολίτες να κάνουν
ανάνηψη σωστά, αλλά κάθε δύο χρόνια μετεκπαιδεύονται για μισή ημέρα σε
μεγάλες «ζωντανές» κούκλες που παριστάνουν άνδρες, γυναίκες ή βρέφη.
Λεπτομερείς διαιτολογικές προτιμήσεις ελήφθησαν από τους επιζήσαντες
του καρδιακού θανάτου (ανακοπής) ή από τις χήρες, τους χήρους και
συντρόφους των αιφνιδίως, αν μη πρωίμως, θανόντων. Συνολικά αναλύθηκαν
334 προφίλ διατροφής ασθενών που έπαθαν ανακοπή καρδιάς. Αλλα 334
άτομα, καθ' όλα υγιή, της ίδιας ηλικίας, ιδίου φύλου, ιδίου
επαγγέλματος, ιδίας κοινωνικοοικονομικής στάθμης, ιδίας περιοχής
διαμονής κλπ. με καθέναν από τους ασθενείς που έπαθαν ανακοπή,
αποτέλεσαν την ομάδα σύγκρισης. Τα υγιή αυτά άτομα που ταιριάζουν σε
όλες τις δημογραφικές παραμέτρους με καθέναν από τους ασθενείς που
έπαθαν ανακοπή αποκαλούνται μάρτυρες, διεθνώς controls. Η ανάλυση των
διαιτολογίων έδειξε σαφώς ότι οι θανόντες έτρωγαν κατά πολύ λιγότερο
ψάρι από ό,τι οι υγιείς (μάρτυρες). Μία ημέρα ψαροφαγίας την εβδομάδα
ελαττώνει τον κίνδυνο ανακοπής της καρδιάς κατά 50%.
Οπως συμβαίνει με όλα τα έμβια όντα, όλα τα ψάρια δεν γεννήθηκαν όμοια
ούτε αναπτύσσονται σωστά, με συνθήκες ίσης μεταχείρισης από τους
νόμους της Φύσης. Οι ερευνητές της μελέτης αυτής1πιστεύουν ότι τα
παχιά ψάρια έχουν θεραπευτικές αντιαρρυθμικές ιδιότητες, ότι τα παχιά
ψάρια όπως ο σολομός, το σκουμπρί, το ρείκι, οι σαρδέλες, η λακέρδα
κλπ. έχουν έξι φορές παραπάνω αντιαρρυθμικές ιδιότητες από ό,τι ο
βακαλάος και τα άλλα ισχνά ψάρια για την ίδια μονάδα βάρους. Ετσι, αν
κάποιος προτιμά ή βρίσκει ή ψαρεύει αδύνατα μόνο ψάρια, θα πρέπει να
έχει πολλές ημέρες ψαροφαγίας την εβδομάδα. Υπάρχει και η μέση
κατηγορία από άποψη περιεκτικότητας σε ιχθυέλαια τα οποία στη φυσική
μορφή τους (μέσα στο ψάρι, όχι μέσα σε κάψουλα του φαρμακείου) έχουν
ενδιάμεση αντιαρρυθμική ενέργεια. Παραδείγματα μέσης θεραπευτικής
ενέργειας είναι προϊόντα του ενάλιου πλούτου όπως οι πέστροφες, ο
τόνος και τα οστρακοειδή. Τα τελευταία σήμερα τα επιτρέπουμε αφόβως.
Εχουν μεν χοληστερίνη αλλά δεν έχουν καθόλου ζωικό λίπος, που βουλώνει
τις αρτηρίες. Αλλωστε πέραν των νεότερων βιοχημικών γνώσεων έχουμε και
εμπειρία αιώνων με τους Ιάπωνες. Οι Ιάπωνες, ευαίσθητος και
παραγωγικότατος λαός, παθαίνουν πολύ σπανιότερα στεφανιαία νόσο από
ό,τι οι λευκοί, βασικά γιατί διατρέφονται με ψαρικά, οστρακοειδή και
χορταρικά.
